Skip to main content

Lukt het bestellen niet bekijk dan deze instructiefilm > Instructiefilm

Besteld u voor de eerste keer? U kunt alleen in het bestelproces registreren. Niet in het klantenpaneel!

Bokashi als bodemverbeteraar

Bodems verarmen aan belangrijke mineralen
Door tientallen, honderden jaren lang gewassen te verbouwen en te oogsten, beginnen belangrijke minerale stoffen te ontbreken. Deze minerale stoffen worden met de oogst aan de bodem onttrokken en indien niet meer aangevuld, loopt de opbrengst terug, vermindert de plantkwaliteit en verschijnen ziekten en schadelijke insecten. De gebrekverschijnselen worden overgedragen op dier en mens. Dit gebrek aan belangrijke sporenelementen wordt nog versterkt wanneer gronden humusarm zijn. Een perfecte humusbemesting en het verzorgen van het bodemleven, een goede vruchtwisseling en bodembewerking helpen uiteraard om de verarming tegen te gaan. Maar meestal wordt daarmee dat wat in de bodem aan bepaalde sporenelementen ontbreekt, niet aangevuld. Het heeft heel lang geduurd voordat de oorzaken van verschillende plantenziekten werden onderkend: het ontbreken van bepaalde minerale stoffen veroorzaakt ziekten.
Zo veroorzaakt het ontbreken van borium schurft bij aardappelen. Wortels gaan bij boriumgebrek scheuren. Kalk- en seleniumgebrek maken vee onvruchtbaar.
Zinkgebrek verzwakt de plant en maakt ze bevattelijk voor virusinfecties. Zink is onmisbaar voor de eiwitvorming in planten. Kobaltgebrek is verantwoordelijk voor verschillende ziekten bij schapen en runderen.
Het is moeilijk en erg kostbaar om grond te laten analyseren en daarmee vast te stellen welke sporenelementen er wel of niet in de bodem zitten. De natuur geeft in de vorm van zeeschelpenkalk, kleimineralen en oergesteentemeel alle noodzakelijke en essentiële minerale sporenelementen. Ook die welke misschien nog niet gemeten en gewogen kunnen worden d.m.v. een grondonderzoek.

Het EM Agriton systeem
Met het EM Agriton systeem wordt de bodemvruchtbaarheid verbeterd, wat tot gezondere gewassen en op die manier voor een betere voeding van de dieren zorgt.
Met de kringloopaanpak "bodem–plant–dier–mest", gebruik makend van Ostrea zeeschelpenkalk, Edasil kleimineralen en Effectieve Micro-organismen (EM) is het mogelijk om door middel van een gezonde bodem en dus voeding uiteindelijk een gezonder dier te houden.
 
Bokashi - Fermenteren van organisch materiaal
Bokashi is de Japanse naam voor gefermenteerd organisch materiaal. Bokashi bestaat uit een mengsel van organische materialen, die met behulp van EM worden gefermenteerd, waarbij vele stofwisselingsproducten van micro-organismen worden gevormd zoals: enzymen, vitaminen, antioxidanten en andere bio-actieve stoffen. Een juiste en regelmatige toediening van Bokashi is van wezenlijk belang voor het voeden van de microflora in de bodem.

EM en het maken van “vaste mest”
Een van de belangrijkste factoren van het teruglopen van de bodemkwaliteit is te wijten aan het verminderen van de koolstofgiften aan de bodem. Koolstof als energiebron en motor van levensprocessen is onmisbaar. Zodra het gehalte aan koolstof (lees energie) uit de bodem terugloopt neemt de activiteit van het bodem-wortelleven (micorrhiza) af. Door het afnemen van de micorrhiza neemt ook het herstelvermogen van de bodem af, waardoor problemen met draagkracht, waterafvoer, slempgevoeligheid en trekkracht negatief worden beïnvloed. Uiteindelijk zullen de ziekteonderdrukkende aspecten van een gezonde bodem in evenwicht negatief worden beïnvloed, waardoor de ziektegevoeligheid van de gewassen toe zal nemen en de opbrengst onder druk zal komen te staan. De technologische vooruitgang ten spijt zien wij dat de fysiologische en biologische kwaliteit van onze bodems nog steeds afneemt. Het resultaat is vaak een moeilijk bewerkbare bodem welke moeilijk in staat is, zonder ingrijpende hulpmaatregelen, een goed en gezond gewas voort te brengen. Een kwart van alle landbouwgrond op aarde is in sterke mate uitgeput. Dat is de uitkomst van een rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties. Onder de risicogebieden is ook West-Europa.

Toename van koolstof (C)
Koolstof en stikstof zijn elementen die voor een gezond bodemleven van groot belang zijn. In een bodem met een tekort aan stikstof zal het organisch materiaal moeilijk door het bodemleven te verwerken zijn wat vervening tot gevolg zal hebben. Er volgt een ongebreidelde toename van organisch materiaal welke niet in humus kan worden omgezet. Er vindt geen of nauwelijks mineralisatie plaats. Gewassen zullen gemakkelijk gebrekverschijnselen vertonen en de opbrengst zal achteruit gaan.

Is er echter een tekort aan koolstof dan vindt er eigenlijk het omgekeerde plaats. Het bodemleven wordt opgejaagd door de stikstof en deze hebben voor het maken van eiwitten koolstof nodig. Het bodemleven gaat nu versneld organisch materiaal afbreken wat een verhoogde mineralisatie tot gevolg heeft. De gewassen tieren welig en de opbrengst is goed tot dat de bodem aan energie is uitgeput, m.a.w. de koolstof (brandstof) raakt op. Het gevolg is dat de teelt verder gaat als een soort substraat teelt met gevolgen voor de grond zoals boven beschreven.

Om een goed bodemleven in stand te houden moet het bodemleven gevoed worden met een voedingstof welke een verhouding tussen koolstof en stiksof bevat van ca. 20 (C/N quotiënt). Bij een verhouding van ca. 20 maal zoveel koolstof (C) als stikstof (N) is het voor het bodemleven een ideale situatie. Er vindt geen vervening plaats en ook de mineralisatie komt niet in een stroomversnelling.

Dierlijke mest staat bekend als een meststof welke het organische stof gehalte in de bodem op pijl houdt. Dit is een verhaal gebaseerd op ervaringsfeiten vanuit het verleden. Men is daarbij geheel aan het feit voorbij gegaan dat de mest die wij vandaag gebruiken (drijfmest) een heel ander C/N quotiënt heeft dan de vaste mest waarvan in het verleden sprake was. Een ieder weet welke gevolgen het uitrijden van zeugenmest en vleesvarkensmest op ons bouwland heeft. Beide mestsoorten hebben een lage C/N verhouding (5 – 10), net als kippenmest. Een positief effect gaat uit van een hoge C/N verhouding, die gevonden wordt in groenbemester en vaste mest (van bijvoorbeeld schapen en paarden).

Om bodemleven en daarmee de bodem van een optimale voedingstof te voorzien hebben we dus een mestsoort nodig welke een C/N verhouding heeft van ca. 20-30. Een dergelijke voedingstof is voorhanden in de vorm van schapen- en paardenmest. Door deze mest ook nog te fermenteren met behulp van Effectieve Micro-organismen, Ostrea zeeschelpenkalkmeel en Edasil Kleimineralen ontstaat een product met een C/N verhouding welke veel beter past in de behoeftes van de bodem en het bodemleven.

Dit fermentatieproces kenmerkt zich door de lage temperaturen (met behoud van enzymen), onderdrukking van geuren en weinig vliegen. Het eindproduct is vanaf ca. 10 weken bruikbaar, het langer laten fermenteren heeft geen nadelige gevolgen op het proces.

In Japan is het fermenteren m.b.v. bacteriën reeds zeer lang bekend: Bokashi. Van Bokashi is bekend dat dit de activiteit van de bodem verbeterd en bijdraagt aan een ziekte onderdrukkende gezonde bodem.

Het proces van fermentatie in Bokashi is het onder anaërobe omstandigheden omzetten van lange koolstofketens naar kortere koolstofketens. Deze kortere ketens zijn meestal de uitscheidingsstoffen van de fermenters (micro-organismen). Door het anaërobe proces stijgt de temperatuur niet boven de veertig graden. Gevormde gassen worden weer als voedingsstof voor de ontwikkelende bacteriën gebruikt. Deze kortere ketens (uitscheidingsstoffen) hebben ook een wortel stimulerende en een ziekte onderdrukkende werking. Doordat er veel minder energie en stikstof verloren gaat dan bij regulier composteren (stikstofverliezen van 20 tot 40 % zijn gangbaar) en de temperatuur lang niet zo hoog oploopt kan men met minder kilo’s materiaal een veel groter effect verwachten. Bokashi kan zowel bovengronds als in de grond worden aangebracht.

Inmiddels zijn de eerste resultaten van meerjarig ondezoek beschikbaar over de effecten van Bokashi op het organische stoif gehalte van de bodem in vergelijking met bijvooorbeeld compost. Lees hier het hele artikel. Dit onderzoek werd uitgevoerd op de Proefboerderij in Ebelsheerd (SPNA) van 2013 tot 2016 en loopt nog steeds door.

Nieuws

  • Provinos staat op de Dag v/h Schaap

    Zaterdag 11 juni was in Ermelo de Dag van het Schaap. Ook Provinos, samen met Agriton en...

    Lees meer...

  • Bokashi in de media

    Kort geleden verschenen er verschillende artikelen in regionale dagbladen over de initiatieven met...

    Lees meer...

  • Bokashi Bulletin #6 gepresenteerd

    Het Bokashi Bulletin nummer 6 is er! Een aanpak die goed werkt wordt besproken, maar ook een...

    Lees meer...

  • Bokashi Bulletin #5 uitgebracht

    Het Bokashi Bulletin nummer 5 is uit! Er zit, nog steeds, veel beweging in het bokashi verhaal,...

    Lees meer...

Wie zijn wij?

Judith van Andel is dierenarts en Philippe van der Grinten is landbouwkundig ingenieur, hij studeerde veeteelt in Wageningen. Na onze studie hebben we tien jaar gewerkt voor verschillende internationale organisaties in Costa Rica, Guatemala, Nepal en Bolivia op het gebied van veevoeding, veegezondheid en kleinveehouderij.

Contact

Ongeldige invoer
Ongeldige invoer
Ongeldige invoer
Ongeldige invoer
Om u de best mogelijke website toegang te bieden, maakt deze site gebruik van cookies. Delete cookies

Webdesign © Totoweb