Ervaringen van een schapenhouder met EM

Hessel Boersma is al enkele jaren aan het werk met EM binnen zijn schapenhouderij. Hij is bereid zijn ervaringen met andere schapenhouders te delen, maar zegt er duidelijk vooraf bij dat het vooral een kwestie is van uitproberen wat het beste bij je past.

Op stal
EM gebruik ik minimaal één maal per week, maar als de stal nat is, bijvoorbeeld door vruchtwater van veel geboorten of een hoge luchtvochtigheid, dan gebruik ik het soms wel drie maal in de week, maar dat gebeurt niet vaak.

Ik pas EM toe in de stal vlak voor het opstrooien. Mijn stal is verdeeld in 6 afdelingen van 72 m² en dan heb ik genoeg aan 8 liter EM –oplossing (met water verdunde EM-A). Ik gebruik 1 liter EM-A op 7 liter water, samen dus 8 liter product.

Het beoogde doel was om een betere stalmest te maken om zo zonder kunstmest te kunnen boeren, maar we zagen bovendien dat we minder muggen in de stal kregen. Ook merkten we dat de "explosie" slechte poten achterwege bleef. In de wei merkten we op dat ons bodemleven in de grond verdrievoudigde. We denken dat we tot wel 75 kilo zuivere stikstof uit de atmosfeer halen met dat bodemleven.

Op stal hebben we veel minder longproblemen, waarschijnlijk vooral omdat de ammoniak wordt vastgelegd en er een prettiger klimaat heerst.

Door mijn achtergrond kan ik veel van deze zaken verklaren, maar er zijn ook dingen die ik niet goed kan verklaren. Daarom heb ik mensen gezocht die hier al langer mee bezig waren, zoals AGRITON en onze voer leverancier. Die namen mij bij de hand en nu jagen we elkaar op en pionieren we verder.

De klauwverzorging
In alle eerlijkheid, ik heb nog steeds schapen met problemen met de poten, maar wel een heel stuk minder dan vroeger.

Ik heb Flevolanders, een ras met gevoelige poten. Ik bekap mijn schapen twee maal per jaar. Vorig jaar heb ik het voetbad met EM vier maal toegepast, gewoon als de dieren naar een schone weide gingen en als de dieren er aan toe waren, met name de warme natte maanden (Hondsdagen weer). De verdunning van EM-A is dan 1 op 10 liter, met niet te koud water, het liefst 38 graden. We werken echter niet in een laboratorium, dat is dus niet altijd haalbaar, maar geeft wel het beste resultaat.

We laten de dieren er niet door heen rennen, maar geven ze even de tijd, ca. 2 minuten.

Individueel behandel ik wel dieren met een planten spuit met dezelfde verdunning, maar dan een paar dagen achter elkaar. Om de goede bacteriën aan te laten slaan is tijd nodig.

EN het bad moet je na gebruik legen over het land, dan heb je het volgende jaar een mega gras groei op die plek!

De Mesthoop
De mesthoop behandel ik niet na, ik zorg namelijk met mijn wekelijkse behandelingen dat de potstal reeds is doordrenkt met goede bacteriën. Bij het uitmesten maak ik er een hoge hoop van. Ik dek de hoop niet af (dat moet eigenlijk wel, omdat het hier om een anaerobe proces gaat). Ik hoop wel altijd op een klein regenbuitje voor nog wat vocht. Je zult zien dat de hoop niet gaat broeien en dit is voor echt heel veel mensen een vreemde ervaring, want we zijn nu niet aan het composteren (verrotten) maar werken aan het behoud van onze mineralen. Met name koolstof en stikstof. Dit noemen we fermenteren, DUURZAME LANDBOUW. Wel zorg ik voor zo min mogelijk zuurstof in de hoop door de hoop een beetje aan te drukken. Als je de hoop ook nog luchtdicht afsluit en het zes weken laat zitten heb je een kunstmest waardig product.

Andere reacties
Afgelopen herfst had ik de heer Klaver van het PVE op visite en heb hem op het fenomeen EM gewezen en de Q koorts problematiek er bij gepakt. Q koorts wordt via de lucht verspreid en komt in de stal tot ontwikkeling. Bij een abortus, moet je dan wachten tot dat de bacteriën zich gaan vermeerderen? Ik dacht het niet. Als je de mest op stal hebt geënt met EM komen ze maar moeilijk tot ontwikkeling, meen ik. In  ieder geval heb je ze afgezwakt. De heer Klaver zag gras groeien in zijn kopje koffie en sprak 10 minuten niet, dit was werkelijk nieuw voor hem. Dit is voorlopig een ballonnetje van mijn kant.

Andere waarneembare effecten
In de afgelopen herfst (2012) hadden wij geen of nauwelijks roest op het gras, en dat terwijl hier de hele omtrek geel was van de roest. Bij ons was het gras groen, zoals het hoort. Ook is bij ons in het voorjaar het gras eerder groen dan bij de buren. Dit komt volgens mij door het actieve bodem leven, en daarmee een hogere bodemtemperatuur. Er zijn ook meer mollen en molshopen, het gras is iets stuctuurrijker en we krijgen meer weidevogels in de omgeving. Zit er voor hen meer voedsel in de grond?

Eerlijk is eerlijk, myiasis komt net zo veel voor als vroeger en na de ervaring omtrent de muggen in de stal had ik een dalende tendens verwacht.

Mijn voornemen is om al mijn land te bekalken met zeeschelpenkalk, niet alleen om de kalk, maar meer om de mineralen die je op de koop toe krijgt, zodat ik die dure lik emmers ook niet meer hoef te kopen. Ik meen dat de mineralen die via het gras opgenomen worden beter op hun plek komen dan via een lollie (likemmer).

Tot zover mijn ervaringen. Veel succes. Hessel Boersma